मेटाव्हर्स म्हणजे काय, जाणून घ्या संपूर्ण माहिती

तंत्रज्ञान उद्योगाची कल्पनाशक्ती कॅप्चर करण्यासाठी “मेटाव्हर्स” हा शब्द नवीन असून गूढ आहे – इतका की सर्वात प्रसिद्ध इंटरनेट प्लॅटफॉर्मपैकी एक या भविष्यवादी कल्पनेचा स्वीकार करण्यासाठी स्वतः चे रिब्रँडिंग करत आहे. फेसबुकचे सीईओ मार्क झुकेरबर्ग यांनी गुरुवारी (२८ ऑक्टोबर २०२१) जाहीर केलेली घोषणा की ते त्यांच्या कंपनीचे नाव बदलून मेटा प्लॅटफॉर्म्स Inc. किंवा थोडक्यात मेटा करत आहेत, ही कदाचित मेटाव्हर्ससाठी मोठी गोष्ट असेल.

फेसबुकने कॅलिफोर्नियातील मेन्लो पार्क येथील मुख्यालयामध्ये नव्या लोगोचं अनावरणही केलं. कंपनीच्या ‘थम्स अप लोगो ऐवजी आत निळ्या आकाराचं हे चिन्हं कंपनीची नवी ओळख असेल. फेसबुकच्या मालकीच्या स्वतंत्र प्लॅटफॉर्मची नावे कायम राहतील. म्हणजेच फेसबुक, इंस्टाग्राम आणि व्हॉट्सअप ही नावं कायम राहतील. मालकीचे असलेले सर्व प्लॅटफॉर्म ज्या एका छत्राखाली येतील त्या कंपनीचं नाव मेटा असेल. या नवीन नावामुळे कंपनी ज्या सेवा पुरवत आहे आणि ज्या क्षेत्रात काम करत आहेत, त्याबद्दलची कल्पना अधिक स्पष्ट होईल.

विज्ञान कथा लेखक नील स्टीफनसन यांनी त्यांच्या १९९२ च्या “स्नो क्रॅश” या कादंबरीमध्ये हा शब्द वापरला गेला. ‘मेटा’ हे नाव ग्रीकमधील असून त्याचा अर्थ ‘पलिकडे (beyond) असा आहे.

मेटाव्हर्स म्हणजे काय? (Metaverse in Marathi)

जरा याचा विचार करा की इंटरनेटला आपण आपल्या जीवनात आणले आहे, किंवा किमान 3D मध्ये प्रस्तुत केले आहे. झुकेरबर्ग यांनी याचे वर्णन “आभासी वातावरण (Virtual Environment)” म्हणून केले आहे ज्यामध्ये तुम्ही आत जाऊ शकता — फक्त स्क्रीनवर पाहण्याऐवजी (जेम्स कॅमरोन दिग्दर्शित अवतार फिल्म मधे आहे ना तसेच). मूलत: हे अंतहीन, एकमेकांशी जोडलेले आभासी समुदायांचे जग आहे जेथे लोक आभासी जगात हेडसेट, ऑगमेंटेड रिऍलिटी ग्लासेस, स्मार्टफोन अँप्स किंवा इतर डिव्हाइसेस वापरून भेटू शकतात, काम करू शकतात आणि खेळू शकतात.

मेटाव्हर्स’ हा शब्द सर्वप्रथम तीन दशकांपूर्वी डायस्टोपियन कांदबरीत वापरण्यात आला होता. (Metaverse in Marathi) आता नवीन शब्द सिलिकॉन व्हॅलित चर्चेचा विषय बनला आहे.

पुढे मेटाव्हर्स हे ऑनलाइन जीवनातील इतर पैलू जसे की खरेदी आणि सोशल मीडियाही समाविष्ट करेल. ही कनेक्टिव्हिटीची पुढील उत्क्रांती आहे जिथे या सर्व गोष्टी अखंड, डोपेलगँगर विश्वात(एक-दुसऱ्या सारखे विश्व) एकत्र येऊ लागतील, त्यामुळे आपण आपले भौतिक जीवन जसे जगतो तसे आपण आपले आभासी जीवन जगू शकू. म्हणजेच एकाच जीवनात अनेक जीवन मेटाव्हर्स मधे जगता येतील.

मेटाव्हर्समध्ये आपण काय करू शकतो?

आभासी मैफिलीला जाणे, ऑनलाइन सहल करणे, कलाकृती पाहणे किंवा तयार करणे आणि डिजिटल कपडे वापरणे किंवा खरेदी करणे यासारख्या गोष्टी.

मेटाव्हर्स देखील कोरोनाव्हायरस (साथीचा रोग) साथीच्या आजाराच्या दरम्यान घरातून कामाच्या शिफ्टसाठी गेम-चेंजर असू शकतो. व्हिडिओ कॉल ग्रिडवर सहकर्मचारी पाहण्याऐवजी, आभासी कार्यालयात एकत्र सामील होऊ काम करू शकतात.

काही कंपनीद्वारा याचे प्रयोगही चालू आहेत जसे सद्ध्या फेसबुकने कंपन्यांसाठी होरायझन वर्करूम्स नावाचे मीटिंग सॉफ्टवेअर लाँच केले आहे. (Metaverse in Marathi) आपल्या ऑक्युलस व्हीआर हेडसेटसह या सॉफ्टवेअरचा वापर असेल. आत्ता हेडसेटची किंमत $300 किंवा त्याहून अधिक आहे, ज्यामुळे मेटाव्हर्सचे सर्वात अत्याधुनिक अनुभव अनेकांच्या आवाक्याबाहेर आहेत.

टेक कंपन्यांना त्यांचे ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म एकमेकांशी कसे जोडायचे हे अद्याप शोधायचे आहे. हे कार्य करण्यासाठी प्रतिस्पर्धी तंत्रज्ञान प्लॅटफॉर्मला मानकांच्या (Set of Standards) संचाशी सहमत असणे आवश्यक आहे, त्यामुळे “Facebook metaverse मधील लोक आणि Microsoft metaverse मधील लोक हे वेगवेगळे नसतील.

फेसबुकचे मुख्य ध्येय मेटाव्हर्स आहे का?

झुकेरबर्ग यांचा इंटरनेटची पुढच्या पिढीसाठी खूप मोठा विश्वास आहे कारण त्यांच्या नुसार पुढची पिढी डिजिटल अर्थव्यवस्थेचा एक मोठा भाग असेल.

सध्या मेटाव्हर्स कडे पाहिले पाऊल टाकण्यात फेसबुक ने आघाडी घेतली आहे. (Metaverse in Marathi) तरी यासाठी मोठा पल्ला आहे, आणि मेटाला(फेसबुक) इतर सहकंपन्याची मदतही घ्यावी लागणार आहे.

मेटाव्हर्स फक्त एक फेसबुक प्रकल्प आहे का?

नाही. मेटाव्हर्सबद्दल इतर कंपन्यांमध्येही जसे मायक्रोसॉफ्ट आणि चिपमेकर एनव्हीडिया संशोधन चालू आहे.
मेटाव्हर्समध्ये व्हर्च्युअल जग आणि वातावरण तयार करणार्‍या बर्‍याच कंपन्या असतील. हे खुले आणि एक्स्टेंसिबल असणे महत्वाचे आहे, जेणेकरून तुम्ही वेगवेगळ्या जगाला टेलिपोर्ट करू शकता मग ते एका कंपनीद्वारे असो किंवा दुसर्‍या कंपनीद्वारे, आपण एका वेब पृष्ठावरून दुसर्‍या वेब पृष्ठावर जातो त्याच प्रकारे.

व्हिडिओ गेम कंपन्याही यात आघाडीची भूमिका घेत आहेत. (Metaverse in Marathi) एपिक गेम्स, लोकप्रिय फोर्टनाइट व्हिडिओ गेमच्या मागे असलेल्या कंपनीने मेटाव्हर्स तयार करण्याच्या दीर्घकालीन योजनांमध्ये मदत करण्यासाठी गुंतवणूकदारांकडून $1 अब्ज जमा केले आहेत. गेम प्लॅटफॉर्म रॉब्लॉक्स हा आणखी एक मोठा खेळाडू आहे, ज्याने मेटाव्हर्सच्या दृष्टीकोनाची रूपरेषा दिली आहे जिथे “लोक लाखो 3D अनुभवांमध्ये शिकण्यासाठी, काम करण्यासाठी, खेळण्यासाठी, तयार करण्यासाठी आणि समाजीकरण करण्यासाठी एकत्र येऊ शकतात.”

ग्राहक ब्रँड देखील ट्रेंडवर उडी घेण्याचा प्रयत्न करीत आहेत. इटालियन फॅशन हाऊस Gucci ने जूनमध्ये Roblox सोबत डिजिटल-ओन्ली अक्सेसरीजचा संग्रह विकण्यासाठी सहयोग केला. Coca-Cola आणि Clinique ने मेटाव्हर्सला पिच केलेले डिजिटल टोकन विकले आहेत.

आपला अधिक डेटा मिळवण्याचा हा दुसरा मार्ग असेल का?

मार्क झुकेरबर्ग, लोकांची खाती, फोटो, पोस्ट आणि प्लेलिस्टची मालकी गृहीत धरून फेसबुक सारख्या तंत्रज्ञान प्लॅटफॉर्मवरून ऑनलाइन संस्कृतीची मुक्तता म्हणून मेटाव्हर्सची कल्पना करतात. (Metaverse in Marathi) काही लोकांनुसार “आम्हाला इंटरनेटवर सहजतेने फिरायचे आहे, आम्हाला इंटरनेटवर फिरण्यास सक्षम व्हायचे आहे जेणेकरून आमचा मागोवा आणि निरीक्षण केले जाणार नाही.”

कंपनी च्या भूतकाळा नुसार हे स्पष्ट दिसते आहे की फेसबुकला त्याचे व्यवसाय मॉडेल, जे लक्ष्यित जाहिरातींची विक्री करण्यासाठी वैयक्तिक डेटा वापरण्यावर आधारित आहे, मेटाव्हर्समध्ये नेऊ इच्छित आहे.

झुकरबर्ग यांनी अलीकडे सांगितले आहेच की “आम्ही जे काही करतो ते सोशल मीडिया भागांमध्ये जाहिराती धोरणाचा एक महत्त्वाचा भाग बनत राहतील आणि कदाचित ते मेटाव्हर्सचा देखील एक अर्थपूर्ण भाग असेल,”

सध्या फेसबुक ज्या व्हर्च्युअल जगात जाण्याचा प्रयत्न करत आहे त्यासाठी आणखी वैयक्तिक डेटाची आवश्यकता असणार आहे त्यामुळे त्या माहीतीचा दुरुपयोग होण्याची अधिक शक्यता असेल.

Guest Post – Swapnil Avhad