आपल्या सर्वांकडे आधार कार्ड असेलच कारण भारत सरकारने आधार कार्ड सर्वांसाठी अनिवार्य केलेले आहे. हे भारत सरकारद्वारे जारी केलेले एक ओळखपत्र आहे, यात एक 12-अंकी UID नंबर दिलेला असतो. हे भारतातील प्रत्येक नागरिक आणि रहिवाशांसाठी वैध ओळखपत्र म्हणून वापरले जाते. आधार कार्डमध्ये व्यक्तीचे नाव, जन्मतारीख, पत्ता, लिंग आणि इतर आवश्यक वैयक्तिक माहिती असते.
अनेक ठिकाणी ओळखपत्र म्हणून आधार कार्ड मागितले जाते. आधार कार्डचे अनेक फायदे आहेत. हे आपल्याला विविध सरकारी योजना आणि सेवांचा लाभ घेण्यास मदत करते. आधार कार्ड हे आपल्याला बँक खाते, मोबाइल फोन सिम आणि इतर अनेक सेवांसाठी अर्ज करण्यास देखील मदत करते. हे एक महत्वाचे document आहे, त्यामुळे आज आपण आधार कार्ड ची माहिती Aadhaar Card in Marathi जाणून घेणार आहोत.
आधार कार्ड काय आहे, संपूर्ण माहिती मराठी (Aadhaar Card in Marathi)
आजच्या या ब्लॉग पोस्टमध्ये, आपण आधार कार्डबद्दल संपूर्ण माहिती Aadhaar Card in Marathi पाहणार आहोत. आम्ही आधार कार्ड म्हणजे काय, याचा इतिहास, आधार कार्ड काढण्याची प्रक्रिया, आधार कार्डचे फायदे, याबद्दल माहिती घेणार आहोत. तर चला सुरु करूयात.
आधार कार्ड काय आहे? (Aadhaar Card in Marathi)
आधार कार्ड हे भारतातील नागरिकांसाठी एक unique ओळखपत्र आहे. हे 12-अंकी unique identification number प्रदान करते जो प्रत्येक नागरिकांसाठी वेगळा असतो. आधार कार्ड वरती नागरिकांची वैयक्तिक माहिती असते. आधार कार्ड हे unique कार्ड आहे कारण ते प्रत्येक व्यक्तीसाठी वेगळे असते आणि ते त्यांच्या वैयक्तिक माहितीशी जोडण्यात आलेले असते. आधार कार्डच्या मदतीने खोट्या ओळखी शोधून काढल्या जातात, ज्यामुळे अनेक गोष्टींमध्ये होणारी फसवणूक बंद झाली आहे.
भारत सरकारने आधार कार्ड सार्वजनिक वितरण प्रणाली, पात्रताधारक आधारित योजना, बँक खाते इत्यादींच्या जवळजवळ सर्वच सरकारी योजनांसाठी अनिवार्य केले आहे. आधार कार्डचा वापर करून, सरकार नागरिकांना सरकारी योजना आणि सेवांमध्ये प्रवेश मिळवून देऊ शकते आणि त्यांची ओळख आणि पत्ता पडताळणी करू शकते. आधार कार्ड हे सरकारी आणि खाजगी क्षेत्रात विविध प्रकारच्या व्यवहारांसाठी देखील वापरण्यात येत आहे.
आधार कार्डचा इतिहास (History of Aadhaar Card)
खालील मुद्धे तुम्हाला आधार कार्डचा इतिहास समजायला मदत करतील –
- आधार कार्डची संकल्पना 2009 मध्ये बनवण्यात आली, जेव्हा भारत सरकारने एक अद्वितीय ओळख प्रणाली विकसित करण्याचा निर्णय घेतला. या प्रणालीचा उद्देश भारतीय नागरिकांना एक अद्वितीय ओळखपत्र प्रदान करणे होता जे त्यांच्या व्यक्तीमत्वाचे प्रमाणीकरण करू शकते.
- 28 जानेवारी 2009 रोजी भारत सरकारने इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालयाच्या अंतर्गत भारतीय विशिष्ट ओळख प्राधिकरण (UIDAI) स्थापन केले. UIDAI ने आधार कार्ड प्रणाली विकसित करण्यास सुरुवात केली.
- April 2010 मध्ये नंदन निलेकानी यांनी आधार हे नाव आणि लोगो लाँच केला. ज्यांना पुढे जाऊन UIDAI चे चेअरमन बनवण्यात आले.
- 2010 मध्ये, UIDAI ने आधार नोंदणी केंद्रे सुरू केली. या केंद्रांवर, भारतीय नागरिक त्यांच्या बायोमेट्रिक आणि वैयक्तिक माहिती प्रदान करू शकतात. या माहितीवर आधारित, UIDAI प्रत्येक नागरिकाला एक अद्वितीय 12-अंकी आधार क्रमांक जारी करते.
- आधार कार्डची पहिली नोंदणी 29 सप्टेंबर 2010 रोजी झाली. त्यानंतर, आधार कार्ड नोंदणीची प्रक्रिया देशभरात सुरू झाली.
- 11 मार्च 2016 रोजी लोकसभेत आधार कायदा पास झाला आणि भारत सरकारने आधार कायदा लागू केला. या कायद्यानुसार, भारतातील सर्व नागरिकांना आधार कार्ड असणे अनिवार्य करण्यात आले.
- आधार कार्डची नोंदणी प्रक्रिया अजूनही सुरू आहे. 2023 पर्यंत, सुमारे 1.4 अब्ज भारतीय नागरिकांना आधार कार्ड मिळाले आहे.
आधार कार्डचा उद्देश (Aadhaar Card Objectives)
आधार कार्डचे काही विशिष्ट उद्देश खालीलप्रमाणे आहेत –
- आधार कार्ड हे नागरिकांची ओळख पडताळणी करण्यासाठी एक विश्वासु document आहे. ते सरकारी योजना आणि सेवांचा लाभ घेण्यासाठी, तसेच वित्तीय संस्थांमध्ये खाते उघडण्यासाठी आवश्यक आहे.
- आधार कार्डचा वापर केल्याने फसवणूक आणि गुन्हेगारी कमी होण्यास मदत होऊ शकते. उदाहरणार्थ, आधार कार्ड वापरून मतदानाचे प्रमाण वाढवता येते आणि मतदार यादीची अचूकता सुधारता येते.
- आधार कार्डचे वापर केल्याने सरकारी सेवांची कार्यक्षमता सुधारण्यास मदत होऊ शकते. उदाहरणार्थ, आधार कार्ड वापरून सरकारी लाभार्थ्यांची ओळख आणि पत्ता त्वरीत आणि अचूकपणे मिळवला जाऊ शकतो.
आधार कार्ड वरती असलेली माहिती (Details on Aadhaar Card)
आधार कार्डवर खालील माहिती असते –
- आधार क्रमांक: आधार कार्डवर 12-अंकी Unique Identification Number (UID) असतो. हा क्रमांक नागरिकांच्या जन्मतारखेवर आधारित तयार केला जातो आणि तो कायम एकच राहतो.
- नाव: आधार कार्डवर नागरिकाचे नाव असते.
- जन्मतारीख: आधार कार्डवर नागरिकाची जन्मतारीख असते.
- लिंग: आधार कार्डवर नागरिकाचे लिंग असते.
- पत्ता: आधार कार्डवर नागरिकाचा पत्ता असतो.
- मोबाईल नंबर: आधार कार्डवर नागरिकाचा मोबाईल नंबर असतो.
- ईमेल आयडी: आधार कार्डवर नागरिकाचा ईमेल आयडी असतो.
- फोटो: आधार कार्डवर नागरिकाचा फोटो असतो.
- आधार व्हर्च्युअल आयडी (VID): आधार कार्डवर 16-अंकी व्हर्च्युअल आयडी (VID) असू शकतो. हा क्रमांक आधार क्रमांकाचे संरक्षण करण्यासाठी वापरला जातो.
आधार कार्ड काढण्यासाठी लागणारी कागदपत्रे (Documents Required for Aadhaar Card)
आधार कार्ड काढण्यासाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत –
- ओळखपत्र: आधार कार्ड काढण्यासाठी तुम्हाला एक वैध ओळखपत्र सादर करावे लागेल. ओळखपत्रासाठी स्वीकारल्या जाणाऱ्या कागदपत्रांमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतो:
- मतदार ओळखपत्र
- रेशन कार्ड
- पासपोर्ट
- ड्रायव्हिंग लायसन्स
- पॅन कार्ड
- निवडणूक आयोगाने जारी केलेले ओळखपत्र
- सरकारी कर्मचारी ओळखपत्र
- पत्ता पुरावा: आधार कार्ड काढण्यासाठी तुम्हाला एक वैध पत्ता पुरावा सादर करावे लागेल. पत्ता पुराव्यासाठी स्वीकारल्या जाणाऱ्या दस्तऐवजांमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतो:
- रेशन कार्ड
- पासपोर्ट
- ड्रायव्हिंग लायसन्स
- पॅन कार्ड
- निवडणूक आयोगाने जारी केलेले पत्ता पुरावा
- सरकारी कर्मचारी पत्ता पुरावा
- बँक खाते पासबुक
- गृहभाडे कराराची प्रत
- वीजबिल
- पाणी बिल
- दूरध्वनी बिल
जर तुम्ही 15 वर्षाखालील असाल, तर तुम्हाला आधार कार्ड काढण्यासाठी तुमच्या पालकांपैकी एकाचे ओळखपत्र आणि पत्ता पुरावा सादर करावा लागेल.
कसे काढायचे आधार कार्ड? (How to Apply for Aadhaar Card)
आधार कार्ड हे प्रत्येक भारतीय नागरिकासाठी आवश्यक आहे, हे काढण्यासाठी, तुम्हाला खालील गोष्टींची आवश्यकता असेल –
- आधार कार्ड अर्ज फॉर्म
- ओळखपत्र
- पत्ता पुरावा
आधार कार्ड अर्ज फॉर्म तुम्ही UIDAI च्या वेबसाइटवरून किंवा कोणत्याही आधार नोंदणी केंद्रावरून मिळवू शकता. ओळखपत्र आणि पत्ता पुरावासाठी लागणारी कागदपत्रे मिळवा.
आधार कार्ड अर्ज फॉर्म भरताना, तुम्हाला तुमचे नाव, जन्मतारीख, पत्ता, पालकांची नावे, इत्यादी माहिती भरावी लागेल.आधार कार्ड अर्ज फॉर्म भरल्यानंतर, तुम्हाला तो आधार नोंदणी केंद्रावर जमा करावा लागेल. आधार नोंदणी केंद्रावरील कर्मचारी तुमच्या ओळखपत्र आणि पत्ता पुराव्याची पडताळणी करतील आणि तुमचा फोटो आणि अंगठ्याचा ठसा घेतील.
आधार कार्ड अर्जाची प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर, तुम्हाला एक पावती दिली जाईल. या पावतीवर तुमचा आधार कार्ड क्रमांक असेल. आधार कार्ड तयार होण्यासाठी साधारणपणे 15 ते 30 दिवस लागतात. तुमचे आधार कार्ड तयार झाल्यावर, ते तुम्हाला आधार नोंदणी केंद्रावरून किंवा पोस्टाने पाठवले जाईल.
आधार कार्ड काढण्याची थोडक्यात प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे –
- UIDAI च्या वेबसाइटवरून किंवा कोणत्याही आधार नोंदणी केंद्रावरून आधार कार्ड अर्ज फॉर्म मिळवा.
- अर्ज फॉर्म भरताना, तुमचे नाव, जन्मतारीख, पत्ता, पालकांची नावे, इत्यादी माहिती भरा.
- नोंदणी केंद्रावर तुमचा फोटो आणि अंगठ्याचा ठसा द्या.
- अर्ज फॉर्म आधार नोंदणी केंद्रावर जमा करा.
- आधार कार्ड तयार होण्यासाठी साधारणपणे 15 ते 30 दिवस लागतात.
- आधार कार्ड तयार झाल्यावर, ते तुम्हाला आधार नोंदणी केंद्रावरून किंवा पोस्टाने पाठवले जाईल.
आधार कार्डचे उपयोग (Uses of Aadhaar Card)
आधार कार्डचे फायदे खालीलप्रमाणे आहेत –
- सरकारी योजनांचा लाभ: आधार कार्डच्या वापरामुळे अनेक सरकारी योजनांचा लाभ घेणे सोपे झाले आहे. जसे की, सरकारी सबसिडी, शिष्यवृत्ती इत्यादी.
- बँक खाते उघडणे: आधार कार्डच्या वापरामुळे बँक खाते उघडणे सोपे झाले आहे. आता ओळखपत्र आणि पत्ता पुराव्यासाठी फक्त आधार कार्ड पुरेसे आहे.
- पासपोर्ट आणि अन्य ओळखपत्रे काढणे: आधार कार्डच्या वापरामुळे पासपोर्ट आणि अन्य ओळखपत्रे काढण्याची सोय झाली आहे. आता आधार कार्ड असल्यास इतर कोणतेही ओळखपत्र सादर करण्याची गरज नाही.
- ऑनलाइन खरेदी आणि पेमेंट: आधार कार्डच्या वापरामुळे ऑनलाइन खरेदी आणि पेमेंट करणे सोपे झाले आहे. आता ऑनलाइन व्यवहार करताना आधार कार्ड वापरून सुरक्षितपणे पेमेंट करता येते.
- सरकारी सेवांची कार्यक्षमता सुधारणे: आधार कार्डच्या वापरामुळे सरकारी सेवांची कार्यक्षमता सुधारली आहे. आता सरकारी कार्यालयातून सेवा घेण्यासाठी आधार कार्ड सादर करणे बंधनकारक आहे.
याशिवाय आधार कार्डचा वापर करून इतर अनेक फायदे सुद्धा मिळू शकतात. जसे की, आयकर रिटर्न भरणे, मोबाईल सिम कार्ड काढणे, घर किंवा गाडी विकत घेण्यासाठी पैसे घेणे इत्यादी.
FAQ’s –
१) आधार कार्ड काय आहे?
आधार कार्ड हे भारत सरकारने जारी केलेले एक अद्वितीय ओळखपत्र आहे. हे प्रत्येक भारतीय नागरिकाला दिले जाते. आधार कार्ड हे एक 12-अंकी क्रमांक आहे जो व्यक्तीच्या बायोमेट्रिक डेटावर आधारित असतो.
२) आधार कार्ड कसे मिळवावे?
आधार कार्ड मिळवण्यासाठी, तुम्हाला तुमच्या जवळच्या आधार केंद्रावर जावे लागेल. आधार केंद्रावर, तुम्हाला तुमच्या बायोमेट्रिक डेटाची नोंदणी करावी लागेल. बायोमेट्रिक डेटात तुमचा फोटो, फिंगरप्रिंट आणि आयरिस स्कॅन यांचा समावेश आहे.
३) आधार कार्डचा वैधता कालावधी किती आहे?
आधार कार्डला वैधता कालावधी नाही, जोपर्यंत नागरिक जिवंत आहे तोपर्यंत आधार कार्ड वैध असते.
४) आधार कार्ड हरवल्यावर काय करावे?
आधार कार्ड हरवले असल्यास तुम्ही ऑनलाईन पद्धतीने ते पुन्हा डाउनलोड करू शकता. त्यासाठी पुढील पोस्ट वाचा – ऑनलाईन आधार कार्ड डाउनलोड कसे करायचे?
५) आधार कार्ड हेल्पलाईन नंबर काय आहे?
1947 – Aadhaar Card Helpline Number